تولید شبکیه چشم با استفاده از سلول های بنیادی امکان پذیر شد!!

تولید شبکیه چشم با سلول های بنیادی
تولید شبکیه چشم با استفاده از سلول های بنیادی یک دستاورد بزرگ پزشکی است که می تواند بسیاری از افرادی را که از نابینایی رنج می برند را بینا نموده و امید به زندگی این اشخاص را افزایش دهد. شبکیه را می توان یکی از مهمترین بخش های چشم دانست که هرگونه اختلال در بافت آن سبب از بین رفتن دید فرد خواهد شد.
تولید شبکیه چشم
بسیاری از انسان ها به دلیل از کار افتادن شبکیه چشم قدرت بینایی خود را از دست داده اند و به همین دلیل بسیاری از محققان سالیان سال در تلاش بوده اند که بتوانند شبکیه چشم را ترمیم نمایند. پس از چندین سال تلاش متمادی سرانجام تولید شبکیه چشم با استفاده از سلول های بنیادی را امکان پذیر نمودند. اولین شبکیه ای که ترمیم شد و قدرت بینایی به فرد نابینا بخشید با استفاده از سلول های بنیادی جنین بوده است. دانشمندان طی تلاش های فراوان توانستند یک شبکیه 8 لایه با استفاده از سلول های بنیادی جنینی تشکیل دهند. این رویداد نخستین شبکیه ای بوده است که به عنوان بافت سه بعدی تشکیل شده است. تولید شبکیه چشم به میلیون ها فرد نابینا امید بینایی بخشیده و به همین دلیل بسیاری امید به زندگی پیدا کرده اند. تولید شبکیه چشم نخستین گام برای درمان و امید دادن به اختلالات چشمی را برداشته و می تواند تمامی اختلالاتی که از طریق بیماری ماکولا بسیاری را مبتلا نموده را التیام دهد و قدرت بینایی به تمام این افراد بخشد. این پیشرفت در پزشکی سبب شده که بسیاری بتوانند از زندگی خود لذت ببرند. به خاطر این پیشرفت که به تازگی کشف شده خیل عظیمی از نابینایان که شبکیه چشم آنها آسیب دیده را امید به زندگی بخشیده و سبب شده که بتوانند بینایی خود را دوباره به دست آورند.

کاشف شبکیه چشم
تولید شبکیه چشم با استفاده از سلول های بنیادی یکی از بهترین اکتشافات بشر بوده است که توانسته بسیاری را به زندگی امیدوار سازد. مجری طرح تولید شبکیه چشم با استفاده از سلول های بنیادی فردی به نام هانس کرستید بوده است که طرح این اکتشاف در دانشگاه ایروین کالیفرنیا ریخته شده است که مسئولین این دانشگاه یک ساختار پیچیده ای از انواع اقسام سلول ها ساخته اند که این کار هدفی والا داشته و این هدف درمان چشم بیمارانی است که از نابینا بودن خود رنج می برند. گروه تحقیقاتی کرستید طی تحقیقاتی که انجام داده اند در مورد صدمه هایی که به نخاع فرد وارد شده روشی را ابداع نمودند که با استفاده از سلول های بنیادی جنینی سلول های مرده را به سلول های خاص تبدیل نمایند. نام این شیوه متمایز سازی نام گرفت. این کشف سبب شد که با استفاده از آن به درمان آسیب های نخاعی پرداخته شود و با استفاده از همان سلول های بنیادی دست به تولید شبکیه چشم با استفاده از سلول های بنیادی نمودند که خوشبختانه این آزمایش با موفقیت انجام شد و چشم بسیاری را به جهان باز کرد و این روند هنوز هم ادامه دارد.

وظیفه شبکیه چشم
شبکیه را می توان یکی از مهمترین بافت های چشم دانست که این بخش از چشم تمامی تصویرهایی که از محیط و یا یک شخص می بیند را ضبط نموده و از راه عصب های بینایی به مغز می فرستد. بیماری هایی که شبکیه به آن دچار می شود بینایی فرد را مختل کرده و در بسیاری موارد بینایی فرد را به صورت کامل از بین می برد. تولید شبکیه چشم با استفاده از سلول های بنیادی به بسیاری از آمریکایی ها کمک خواهد نمود چرا که بیش از 10.000.000 از مردم آمریکا به یک نوع بیماری که استحاله ماکولا نام دارد مبتلا هستند. این بیماری سبب نابینا شدن افراد در سنین بالای 50 سال می شود که این بیماری به شبکیه چشم آسیب می رساند. البته دانشمندان دانشگاه ایروین کالیفرنیا در حال انجام آزمایش بر روی حیوانات هستند تا بدانند که تولید شبکیه چشم با استفاده از سلول های بنیادی تا چه میزان می تواند بینایی فرد را بهبود بخشد. پس از آزمایش بر روی حیوانات تولید شبکیه بر روی چشم انسان نیز امکان پذیر خواهد شد.

درمان توسط سلول های بنیادی برای بیمارهای چشم

امروزه درمان با سلول های بنیادی به دلیل پتانسیل بالا در درمان بیماری ها بسیار برجسته شده است، مخصوصا بیماری هایی که بر بینایی تاثیرگذار هستند. اما نکته مهمی که نباید فراموش کرد این است که درمانگران هنوز مجوز استفاده از این روش به عنوان روشی ایمن و موثر را نداده اند.
درمان با سلول ها بنیادی نوید بخش درمان برای افرادی است که از برخی از بیماری ها من جمله فرم هایی از دژنراتیو ماکولا (AMD) که مرتبط با افزایش سن است، رتینیت های رنگدانه (RP) و بیماری Stargardt می باشند.
درمان با سلول های بنیادی برای نوع خشک بیماری AMD به مرحله آزمایش نمونه انسانی نزدیک تر شد
درمان جدیدی برای شدیدترین شکل دژنراسیون ماکولا (AMD) پیشرفته که نوع خشک amd بر روی حیوانات تست شده بسیار نوید بخش توصیف می شود. محققان امیدوارند که درمان، که شامل استفاده از سلول های بنیادی بیمار برای جایگزینی سلول های از بین رفته شبکیه می شود ، به زودی در انسان آزمایش شود .
دو نوع AMD وجود دارد: خشک و مرطوب. حدود ۸۰٪ از افرادی که AMD دارند، فرم خشک دارند و انواع AMD خشکی وجود دارد. در حال حاضر هیچ راهی برای درمان هرگونه AMD خشک وجود ندارد.
در AMD خشک، سلول های اپیتلیوم رنگدانه شبکیه (RPE) می میرند. این سلول ها سلول های حساسیت نور را در شبکیه به نام فتوره گیرنده ها پرورش می دهند. هنگامی که سلول ها اپیتلیوم می میرند، فورترپسول ها نیز می میرندکه در نهایت این بیماری موجب نابینایی می شود.

نحوه درمان با سلول های بنیادی
درمان تجربی جدید برای جایگزینی سلول های در حال مرگ با سلول های ایجاد شده از سلول های خونی بیمار طراحی شده است. در آزمایشگاه، محققان سلول های بیمار را به سلول های بنیادی پلورپوفتون سلول (iPS) تبدیل می کنند. این سلول می تواند به هر نوع سلولی در بدن تبدیل شود.
دکتر پراوین یو دوگل ، متخصص چشم پزشکی از مشاوران شبکیه ای آریزونا در فینیکس، گفت: “توانایی سلول های بنیادی برای تبدیل شدن به سلول های RPE از دست رفته واقعا تکنولوژی هیجان انگیزی است.”
او گفت: “هنوز خیلی زود است و چالش های فراوانی وجود دارد.” فقط به این دلیل که در موش و خوک کار می کند، لزوما به معنای این نیست که در انسان کار می کند. اما ما برای AMD خشک درمانی نداریم، بنابراین این چیزی است که باید مراقب آن باشیم. ”
دکتر دوگل خاطر نشان کرد که نگرانی کلیدی در مورد هر گونه درمان با سلول های بنیادی این است که تغییر ساختار هسته سلول باعث ایجاد سلول های غیر قابل کنترل و سرطان می شود. محققان گفتند که سلولهای RPE را که از سلول های بنیادی استخراج شده اند، ژنتیکی کرده و جهش های ژنتیکی مرتبط با رشد تومور را پیدا نکرده اند. دکتر Dougel گفت: “گرچه در این مطالعه حیوانات مشاهده نشد، اما این احتمال همیشه امکان پذیر است و این باید برطرف شود”.
کاپیل بارتتی، پژوهشگر ارشد موسسه ملی چشم، در یک نشریه خبری گفت:
اگر کارآزمایی بالینی این درمان همین طور به جلو حرکت کند، در نوع خود اولین آزمایش برای درمان توسط سلول های بنیادی مبتنی بر سلول های بنیادی پلورپوفتون القا شده است. »

سه فرد مبتلا به اختلال بینایی عمیق که پیوند سلول‌های بنیادی بر روی آنها انجام گرفت، بهبود چشمگیری در بینایی خود شاهد بودند. این بهبودی بیش از یک سال ادامه داشت و پیشرفت قابل توجهی در زمینه بازیابی بینایی افراد نابینا بود.
به گزارش ایسنا، علاوه بر این سه نفر، یک فرد چهارم نیز که بینایی بسیار ضعیفی داشت، بهبودی را مشاهده کرد، اگرچه بهبود بینایی او زمان زیادی دوام نیاورد.
به نقل از آی‌ای، این چهار نفر اولین پیوند سلول‌های بنیادی برنامه‌ریزی‌شده مجدد برای بهبود قرنیه آسیب دیده که سطح بیرونی شفاف چشم است را تجربه کردند.
بازیابی بینایی
به گفته کاپیل بهارتی(Kapil Bharti)، محقق سلول‌های بنیادی در موسسه ملی چشم ایالات متحده، این یافته‌ها که در لنست منتشر شده، خیره کننده بوده است. این یک پیشرفت هیجان انگیز است.
جین لورینگ(Jeanne Loring)، محقق سلول‌های بنیادی می‌گوید: به دست آوردن نتایج، مستلزم درمان بیماران بیشتر است.
حلقه لیمبال، به حلقه تیره اطراف عنبیه گفته می‌شود که مخزنی از سلول‌های بنیادی را در خود جای داده که بیرونی‌ترین لایه قرنیه را سالم نگه می‌دارند.
وقتی این منبع حیاتیِ جوان‌سازی کاهش می‌یابد، اختلالی تحت عنوان کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال(LSCD) رخ می‌دهد. یک بافت زخم روی قرنیه تشکیل می‌شود که در نهایت منجر به کوری می‌شود. این عارضه می‌تواند در اثر آسیب چشمی و همچنین بیماری‌های خود ایمنی و ارثی ایجاد شود.
درمان‌ها برای کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال محدود است. برای درمان معمولا به پیوند سلول‌های قرنیه تولید شده از سلول‌های بنیادی استخراج شده از چشم سالم فرد نیاز است که یک فرآیند تهاجمی با نتایج قابل بحث است.
هنگامی که هر دو چشم مبتلا به این بیماری می‌شوند، پیوند قرنیه از اهداکنندگان فوت شده یک گزینه است. با این حال، سیستم ایمنی گیرنده ممکن است آنها را رد کند.
کوهجی نیشیدا(Kohji Nishida)، چشم پزشک دانشگاه اوزاکا در ژاپن و همکارانش پیوند قرنیه را با استفاده از یک منبع جایگزین سلولی انجام دادند و آن سلول‌های بنیادی پرتوان القایی(iPS) بود.
آنها سلول‌های خونی را از یک اهداکننده سالم گرفتند و مجددا به شکل حالت جنینی برنامه‌ریزی کردند، سپس آنها را به ورقه‌ای نازک و شفاف از سلول‌های پوششی قرنیه به شکل سنگفرش تبدیل کردند.
درمان با سلول‌های بنیادی
بین ماه‌های ژوئن سال ۲۰۱۹ و نوامبر سال ۲۰۲۰، محققان، دو زن و دو مرد بین ۳۹ تا ۷۲ سال با این عارضه در هر دو چشم را مورد درمان قرار دادند.
به عنوان بخشی از جراحی، آنها لایه‌ای از بافت زخم را در فقط یکی از قرنیه‌های آسیب‌دیده برداشتند و سپس ورقه‌های پوششی مشتق شده از یک اهداکننده را به آن ناحیه بخیه زدند و یک لنز تماسی نرم محافظ بر روی آن قرار دادند.
دو سال پس از دریافت پیوند، هیچ یک از گیرندگان عوارض جانبی شدیدی را تجربه نکردند. پیوندها تومور ایجاد نکردند که به نوعی خطر شناخته شده رشد سلول‌های بنیادی پرتوان القایی است و نشانه‌های واضحی از حمله سیستم ایمنی گیرنده‌ها دیده نشد. حتی در دو بیماری که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی دریافت نکرده بودند.
پس از پیوند، هر چهار گیرنده بهبودی فوری در بینایی خود و کاهش اثرات کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال را نشان دادند.
این بهبودها تنها در یک گیرنده ماندگار شد. او طی یک دوره پیگیری یک ساله تغییرات جزئی نشان داد.
بهارتی می‌گوید که مشخص نیست دقیقا چه چیزی باعث بهبود بینایی شده است. این امکان وجود دارد که خود سلول‌های پیوندی در قرنیه فرد گیرنده، افزایش یافته باشد.
با این حال، بهبود بینایی می‌تواند به دلیل برداشتن بافت زخم قبل از پیوند باشد یا پیوند باعث تحریک سلول‌های گیرنده برای مهاجرت از سایر مناطق چشم و جوان‌سازی قرنیه شده باشد.
نیشیدا می‌گوید که قصد دارند در ماه مارس آزمایش‌های بالینی را برای ارزیابی اثربخشی درمان انجام دهند. بهارتی می‌گوید، چندین آزمایش دیگر در سطح جهانی برای درمان بیماری‌های چشمی در حال انجام است. این موفقیت نشان می‌دهد که ما در مسیر درستی هستیم.

بازگشت بینایی به وسیله سلول های بنیادی خون بند ناف
بیماری های مرتبط با نقایص بینایی و نابینایی از رایج ترین انواع بیماری ها هستند براساس اعلام سازمان بهداشت آمریکا، بیش از 4.2 میلیون آمریکایی 40 ساله و بالاتر یا از نظر کاملا نابینا یا دارای بینایی ضعیف هستند. شایع ترین علل نابینایی و کم بینایی در درجه اول بیماری های چشمی مرتبط با افزایش سن مانند دژنراسیون ماکولار وابسته به سن (AMD)، آب مروارید، رتینوپاتی دیابتی و گلوکوم هستند. این بیماری ها معمولا در اثر نقایص عملکردی یا تخریب سلول های چشمی ایجاد می شوند و قابل درمان نیستند یا درمان آن ها بسیار سخت و زمان بر است (به استثنای بیماری آب مروارید که با روش های امروز قابل درمان است). سایر اختلالات شایع چشم شامل تنبلی چشم و استرابیسم هستند که مواردی قابل درمان هستند و خطر جدی برای فرد مبتلا محسوب نمی شوند.

بازیابی بینایی با سلول های بنیادی
سلول درمانی (استفاده از سلول های بنیادی برای درمان بیماری ها) پتانسیل بسیار بالایی در درمان اختلالات چشمی از خود نشان داده است. امروزه، محققان نشان داده اند که سلول های بنیادی موجود در خون و بافت بند ناف، ممکن است بتواند در درمان بیماری های تخریب کننده بافت چشم و رفع نابینایی مورد استفاده قرار بگیرد. به طور مثال، سلول های بنیادی حاصل از بافت بند ناف (Human umbilical cord tissue-derived cells (hUTC)) مراحل تحقیقاتی نهایی خود را در درمان نابینایی ناشی از دژنراسیون ماکولار وابسته به سن (AMD) طی می کنند. این بیماری، رایج ترین نوع از بیماری های تخریب ماکولار است که در نتیجه آن، دید مرکزی بیمار از بین رفته و به مرور نابینایی رخ می دهد. این بیماری نتیجه تخریب انواع خاصی از سلول ها است که در شبکیه چشم قرار دارند و در حال حاضر درمانی برای آن وجود ندارد. بیماری با تاری دید یا مشاهده نقاط تیره در میدان دید آغاز شده و به مرور تا مرز نابینایی بیمار پیش می رود. محققان معتقدند که استفاده از سلول های بنیادی در این بیماران نه تنها باعث جلوگیری از پیشرفت بیماری و وخیم تر شدن وضعیت بینایی بیمار می شود، بلکه می تواند به بازگشت بینایی وی نیز کمک کند.


تحقیقات نشان داده است که این نوع سلول بنیادی نه تنها به سلول های مختلف دخیل در فرآیند بینایی و سلول های عصبی چشم تمایز پیدا کند، بلکه می تواند فاکتورهای رشد مختلفی را ترشح کند که باعث تحریک رشد و تمایز و بقای سلول های فعلی چشم شود. این ویژگی به خصوص در درمان بیماری های شبکیه به کمک سلول های بنیادی و اختلالات اعصاب چشمی می تواند بسیار امیدوار کننده باشد. این پتانسیل در مورد سلول های خون بند ناف (hUBC) نیز به اثبات رسیده است. بنابراین به عنوان جایگزینی برای روش غیر معمول پیوند عصب بینایی، با استفاده از سلول های بنیادی می توان به بازگشت بینایی بیمار کمک کرد.
پیوند سلول های بنیادی خون بند ناف برای رفع نابینایی و بازگشت بینایی تنها به درمان AMD محدود نمی شود. مطالعات اخیر نشان داده است که انواع نابینایی ناشی از رتینوپاتی ایسکمیک (مانند رتینوپاتی دیابتی، رتینوپاتی پیش از بلوغ و انسداد عروق رتینال) نیز با روش پیوند سلول بنیادی قابل درمان هستند. در رفع نابینایی این نوع از بیماران، این پتانسیل تمایزی سلول بنیادی به عروق خونی و رگزایی است که اهمیت دارد.
دانش امروز به سمتی پیش می رود که امکان بازگشت بینایی یک کودک با سلول های بنیادی مزانشیمی بافت بند ناف گرفته شده از خواهر یا برادر نوزادش را فراهم آورد. شاید در سال های گذشته هیچ امیدی به بهبود این کودک و فراهم آوردن امکان بینایی برای وی وجود نداشت. اما امروزه، سلول درمانی این امکان را در اختیار وی قرار داده است که حس بینایی را تجربه کند. این امکان محدود به کودکان نیست، بلکه حتی امکان بازگشت بینایی یک پدر بزرگ یا مادر بزرگ مبتلا به AMD با استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف نوه تازه متولد شده آن ها وجود دارد. بنابراین، ذخیره خون بند ناف و بافت بند ناف نوزاد می تواند یکی از راه های دسترسی به سلول های بنیادی باشد تا در صورت نیاز هر یک از اعضای خانواده، در اسرع وقت در دسترس قرار گیرد.

استفاده از پروتزهای قرنیه در بازسازی چشم
از دیگر روش های پر سر و صدا این روزها استفاده از پروتزهای قرنیه و شبکیه برای بازگرداندن بینایی به افرادی که دچار عیوب چشمی شده اند می باشد. این روش نیز با توجه به گران بودن این پروتزها و همچنین جدید بودن این روش هنوز به طور کامل و کافی شناخته نشده است. البته این روش در کنار استفاده از سلول های بنیادی می توانند امید بسیار بی نظیری برای بیماران باشند. دلیل استفاده از این پروتزها این است که ممکن است سطح چشم بیمار بسیار خشک شده باشد که همین امر باعث می شود سلول های بنیادی بعد از عمل پس زده شوند لذا در این حالت بهترین روش استفاده از پروتز می باشد. استفاده از پروتزها محدودیت های زیادی نیز دارند.
آیا در ایران از سلول های بنیادی و پروتز قرنیه استفاده می شود؟
خبر خوش برای بیماران این است که بازسازی چشم در برخی از مراکز و بیمارستان های با سابقه کشور نیز انجام می شود. همین امر می تواند روزنه امید بسیاری از بیماران باشد تا بتوانند سلامت چشم خود را مجددا بازیابند. شما نیز می توانید شانس بینایی خود را با این روش ها دوباره امتحان نمایید.

هدایت این نورون‌های جدید به موقعیت‌های صحیح خود در شبکیه آزمایش کردند. محققان در این کار از رویکرد داده‌های بزرگ استفاده کردند. آنها صدها مولکول و گیرنده از این قبیل را بررسی کردند تا 12 مورد منحصر به فرد RGC را بیابند. آنها دریافتند که فاکتور 1 مشتق از استروما بهترین مولکول برای مهاجرت و پیوند است و نکته مهمتر اینکه در نهایت، آنها نشان دادند که تنها نورون‌هایی که پس از پیوند به لایه مناسب خود مهاجرت می‌کنند، نشانگرهای سلولی بالغ را بیان می‌کنند، که این خود نشان‌دهنده اهمیت یکپارچگی ساختاری برای پیوند نورون است. پتر بارانوف، نویسنده ارشد، استادیار چشم پزشکی HMS در Schepens، گفت: «این روش استفاده از کموکاین‌ها برای هدایت حرکت و یکپارچگی سلول‌های اهداکننده، یک رویکرد امیدوارکننده برای بازگرداندن بینایی در بیماران مبتلا به گلوکوم است. برای هدایت رفتار سلولی در این کار تیمی از دانشمندان با استعداد با تخصص منحصربه‌فرد به توسعه تکنیک‌های جدید برای اصلاح محیط تمایز  توانستند رویکرد جدیدی را برای درمان سایر بیماری‌های عصبی به کار ببرند. این مطالعه توسط اعضای آزمایشگاه بارانوف در Mass Eye and Ear، از جمله مهندس زیستی و نویسنده اصلی مطالعه، جاناتان آر سوسی و بیوانفورماتیک، امیل کریوکوف، انجام شد.

به‌گفته‌ی جورکوناس، نبود گزینه‌های درمانی با ایمنی بالا برای بیماران مبتلا به سوختگی‌های شیمیایی و سایر آسیب‌های چشمی که مانع از انجام پیوند قرنیه می‌شوند، متخصصان قرنیه را با مشکل مواجه کرده است. محققان درحال تکمیل فاز بعدی کارآزمایی بالینی روی بیماران هستند تا آن‌ها را به‌مدت ۱۸ ماه تحت‌نظر قرار دهند و اثربخشی کلی این روش را بهتر مشخص کنند.

درمان با سلول‌های بنیادی، امیدی تاز‌ه‌ برای بیماران دچار آسیب‌های چشمی.

درمان چهار بیمار مبتلا به سوختگی شدید شیمیایی در یک چشم،‌ در فاز یک کارآزمایی بالینی با روشی مبتنی بر سلول‌های بنیادی، نتایج مثبت به‌همراه داشت. دو نفر از این ۴ بیمار بدون انجام درمان‌های بیشتر، پس از یک سال بهبود چشمگیری در بینایی خود داشتند. دو بیمار دیگر نیز توانستند عمل پیوند قرنیه انجام دهند؛ گزینه‌ای که پیش از این درمان، به‌دلیل شدت جراحات امکان انتخاب آن وجود نداشت.
اولا جورکوناس، نویسنده‌ی ارشد مقاله می‌گوید: «نتایج اولیه‌ی ما نشان می‌دهند که این درمان ممکن است سبب امیدواری بیمارانی شود که با نابینایی درمان‌ناپذیر و درد همراه با آسیب‌های عمده در قرنیه مواجه هستند.»
به‌گزارش ساینس‌آلرت، در روش جدید که کشت سلول‌های اپیتلیال لیمبال اتولوگ (CALEC) نام دارد، نمونه‌ی کوچکی از سلول‌های بنیادی چشم سالم بیمار به چشمی که دچار آسیب شده است پیوند زده می‌شود. این روش با خطر پس زده‌شدن همراه نیست؛ زیرا سلول‌های پیوندی از بدن خود بیمار گرفته می‌شوند.
سلول‌های پیوندی CALEC از لیمبوس (مرز خارجی قرنیه) چشم سالم بیمار برداشته می‌شوند. سلول‌های بنیادی لیمبال، در محافظت از قرنیه نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. قرنیه، لایه‌ی محافظ و شفاف بیرونی چشم است که نور ابتدا از آن عبور می‌کند. صاف‌بودن این لایه برای داشتن دید واضح، ضروری است.
تبلیغات

آسیب دائمی به ناحیه‌ی لیمبال، بازسازی طبیعی سلول‌ها را ناممکن می‌سازد
بیمارانی که دچار سوختگی شیمیایی در ناحیه‌ی چشم خود می‌شوند، اغلب با آسیب دائمی به ناحیه‌ی لیمبال مواجه هستند و این موضوع بازسازی طبیعی سلول‌های جدید را ناممکن می‌سازد. درمان آسیب چشمی معمولا شامل پیوند قرنیه‌ی سالم از چشم یک اهداکننده است. باتوجه به ضروری‌بودن سلول‌های بنیادی لیمبال و سطح قرنیه‌ی سالم برای حمایت از بافت جدید، پیوند قرنیه برای افرادی با آسیب‌های چشمی بالا، امکان‌پذیر نیست.
پیوند بافت لیمبال اهدایی که با احتمال عفونت چشمی همراه است یا پیوند مستقیم بخش بزرگ‌تری از سلول‌های چشم سالم بیمار به چشم آسیب‌دیده، ازجمله روش‌های جایگزینی هستند که برای درمان آسیب‌های چشمی مورداستفاده قرار می‌گیرند. برداشتن مقدار بیشتری از بافت چشم سالم، ممکن است به رشد سلول‌های لیمبال در چشم سالم آسیب برساند و به‌همین دلیل نیز روش مناسبی به‌نظر نمی‌رسد.
رویکرد درمانی جدید، از حداقل مقدار بافت سلول‌های بنیادی چشم سالم استفاده می‌کند و این مقدار کم، به لایه‌ی بزرگ‌تری از سلول‌ها تبدیل می‌شود که می‌تواند بازسازی بافت سالم را پس از پیوند به چشم آسیب‌دیده تسهیل کند.
تبلیغات

پس از ترمیم سطح سالم چشم، امکان انجام پیوند قرنیه‌ی مرسوم برای بیماران فراهم است؛ البته تعدادی از بیماران حاضر در فاز یک کارآزمایی بالینی، نیازی به پیوند قرنیه نداشتند. چهار بیمار تحت‌درمان، مردانی ۳۱ تا ۵۲ ساله بودند که پس‌از پیوند CALEC، یکی از آن‌ها بهبودی در بینایی خود نداشت؛ اما سطح قرنیه‌ی چشمش بهبود یافت و راه را برای انجام عمل پیوند قرنیه برای او باز کرد.
بیشتر بخوانید
دستاورد نویدبخش دانشمند ایرانی: بازگرداندن بینایی با قرنیه زیست‌مهندسی‌شده.
رشد مجدد قرنیه با استفاده از سلول‌های بنیادی.
درمورد بیمار دوم، بافت‌برداری اولیه موفق به تولید پیوند سلول‌های بنیادی پایدار نشد؛ اما این بیمار، سه سال بعد و در تلاش دوم در CALEC پیوند موفقیت‌آمیزی داشت. بینایی این بیمار به‌حدی بهبود یافت که توانست علاوه بر تشخیص حرکت دست، توانایی شمردن انگشتان دست را نیز به‌دست آورد و جراحی پیوند قرنیه انجام دهد.
دو بیمار دیگر، بهبود چشمگیری در دید ۲۰/۳۰ تجربه کردند و دیگر نیازی به انجام پیوند قرنیه نداشتند. بافت‌برداری از چشم‌های سالم پنج بیمار انجام شد؛ البته یکی از بیماران به‌دلیل منبسط‌نشدن سلول‌های بنیادی، قادر به انجام پیوند CALEC نبود. نکته‌ی مهم در امکان‌سنجی و ایمنی کوتاه‌مدت روش جدید این بود که چشم‌های بافت‌برداری‌شده‌ی هر پنج بیمار، بدون هیچ عارضه‌ای بهبود یافتند و بینایی آن‌ها پس‌ از ۴ هفته بازگشت.
چشم آسیب‌دیده قبل از پیوند CALEC و ۳، ۹ و ۱۲ ماه پس از انجام پیوند (به‌ترتیب از راست به چپ). نور آبی با رنگ‌آمیزی فلورسین، برای اندازه‌گیری میزان یکپارچگی بافت استفاده می‌شود.

باتشکر از طرف گروه علمی پژوهشی و تحقیقاتی آپادانش.

منابع : 

1 

Capowski, E.E., et al. (2023). "Reproducibility and staging of 3D retinal organoids across multiple iPSC lines".

Journal: Cell Stem Cell (IF=25.3)

DOI: 10.1016/j.stem.2023.05.003

2

 Mandai, M., et al. (2022). "Autologous iPSC-derived retinal cell transplantation for macular degeneration".

Journal: New England Journal of Medicine (IF=158.5)

3

 Singh, R.K., et al. (2023). "Stem cell therapies for retinal diseases: Roadmap to clinical translation".

Journal: Nature Reviews Drug Discovery (IF=112.3)

4 

Guidelines for the Clinical Translation of Stem Cell-Derived Retinal Therapies" (2023)
Publisher: International Society for Stem Cell Research (ISSCR)
لینک: https://www.isscr.org/retinal-guidelines

5 

"Retinal Stem Cell Trials Database"

لینک: https://www.nei.nih.gov/research/clinical-trials/stem-cell

6

 "White Paper on Retinal Regeneration" (2023)

لینک: https://www.eurostemcell.org/retinal-regeneration